οι γάμοι

 

 

 

Όταν ήμουνα μικρή οι μεγάλοι είχαν ένα περίεργο έθιμο και γινόντουσαν συνέχεια γάμοι. Μού φαινόντουσαν σαν να γίνονται συνέχεια γάμοι δηλαδή. Κάποια μέρα τού χρόνου όλα ήτανε άσπρα και μεταξωτά, και μαζεύονταν όλοι μαζί (σιωπηλοί και επίσημοι) στην εκκλησία και τό κάνανε αυτό συνεχώς. (Τώρα, αν εγώ είμαι διαστημική για σένα που σού τά λέω έτσι αυτά, θα πρέπει να μετρήσεις τρεις φορές και εκατό αυτό τό διαστημικό, για να φτάσεις στο πόσο διαστημικοί ήταν για μένα όλοι αυτοί, και οι μεγάλοι, και οι τελετές αυτές, όταν ήμουν μικρή) :

Δεν ήξερα καν δηλαδή, για να σού δώσω να καταλάβεις, τί ήταν ακριβώς αυτοί οι γάμοι : θυμάμαι απλώς διαφορετικές βέβαια εκκλησίες, και κόσμο κι όλ’ αυτά, αλλά να κυριαρχεί στη μέση πάντα εκεί αυτό τό άσπρο, τό μεταξωτό, στη μέση πολύ γελαστό κι ηλίθιο. Κι επίσης, τό άσπρο τό μεταξωτό που θα φορούσα πάντα και εγώ. Θυμάμαι επίσης σ’ αυτούς τούς γάμους πολύ μαύρους και γκρίζους άντρες, και γυναίκες να μυρίζουν φοβερά : υπέροχη η μυρωδιά από κραγιόν κι από παλτά. Θυμάμαι επίσης πάντα σε αυτούς τούς γάμους ότι μέ πήγαινε πάντα ο μπαμπάς μου. Είχε μεγάλη επισημότητα όπως μέ έπιανε απ’ τό χέρι, και η μαμά (και η γιαγιά) μέ είχαν ντύσει προηγουμένως στα μεταξωτά : όμως δεν τή θυμόμουνα σχεδόν ποτέ μου τή μαμά : ήταν κι αυτή εκεί, αυτό είναι σίγουρο, αλλά ο πατέρας μου μέ είχε πάντα από τό χέρι, πιο κοντά.

Κι ήταν και μερικές φορές που μ’ άφηνε για λίγο κι ένιωθα τότε, σκεπασμένη από τούς άλλους, σαν να ήταν έτοιμοι να μέ πατήσουνε, και χωμένη μες στ’ αρώματα.

Μιλάω πάντα για προαύλια, όταν στα λέω αυτά : ήτανε πάντα αυτή η ατελείωτη δηλαδή ώρα, που περιμέναν όλοι κάτι άσπρο να κατέβη και να ’ρθεί : Φουρφούριζε, ανέβαινε τίς σκάλες, μπαίναν όλοι μέσα, κι εκεί πέρα ήταν όλα πλέον βλοσυρά : όμως έξω, επάνω στο τσιμέντο ή τίς πλάκες, ήταν η ώρα η πολλή, που όλα γίνονταν αλλιώς : Έτσι θυμάμαι πάντα ότι μέ άφηνε για λίγο (τώρα ξέρω ότι τό ’κανε για να μέ μάθει να στέκομαι μόνη μου δήθεν και χωρίς αυτόν) κι ύστερα ερχότανε πάλι ξανά : ο κόσμος στερεωνότανε καλύτερα, όταν ερχότανε δίπλα μου αυτός, κι έπειτα εκεί έξω σ’ αυτά τά προαύλια με τά δέντρα ή χωρίς συνέβαινε πάντα και εκείνο, με τόν γνωστό του τόν συνάδελφο : (ήτανε δημοσιογράφοι με ύφος ακόμα τότε όλοι γύρω – εγώ τούς έβλεπα ακόμα καλοσυνάτα – δημαμάφους καλοσυνάτα τούς έλεγα).

Τώρα, τού λέω, αυτό που θα σού πω, θα δυσκολευτείς πάρα πολύ να τό πιστέψεις : και όμως, είν’ αλήθεια, και τό θυμόμουνα πάντα συνέχεια, όλα τά χρόνια αυτά, ποτέ μου δεν τό ξέχασα : δεν είναι κάτι δηλαδή που θα μπορούσα και να τό ξεχάσω φυσικά, γιατί τό πρόσωπο αυτουνού τού μικροκαμωμένου ήτανε περίεργο, κι όχι τόσο τό πρόσωπο (και οι γραμμές, οι κάπως προς τά κάτω) όσο κυρίως αυτό, τό ότι αυτό γινότανε συνέχεια, κάθε φορά, κι είχε κυρίως αυτή τή συνωμοτικότητα ανάμεσα, σαν κάτι να λεγότανε, που ήτανε πέρα απ’ αυτά : Για να σού δώσω να καταλάβεις, πρέπει πρώτα όμως να σού πω, ότι ο πατέρας μου (κι αργότερα, που ήμουνα μεγάλη, αλλά κι από τότε – από τόσο μικρή) μέ σύστηνε σε όλους και σε διάφορους, μέ σύστηνε με τέτοια μονότονη θριαμβικότητα, λες κι ήθελε πάντοτε να μέ μάθει όλος ο κόσμος – κι έτσι βέβαια και στους γάμους θα γινότανε αυτό.

Ο πατέρας μου επίσης με κρατούσε πάντα από τό χέρι δηλαδή από τή γροθιά μου, γιατί πάντα όταν κάποιος μ’ έπιανε από τό χέρι τού έδινα τή γροθιά μου, και μόνο στους φίλους και τίς φίλες μου στον δρόμο όταν παίζαμε ή αλλού τό χέρι μου ήταν ανοιχτό, στους μεγάλους έδινα πάντοτε τή γροθιά μου, και η μητέρα μου ας πούμε μού τή γαργάλαγε ελαφρά για να τήν ανοίξω και να πιαστούμε «κανονικά» από τό χέρι όταν πηγαίναμε περίπατο όπως και οι «υπηρέτριες» κι αυτές μού έψαχναν πρώτα με τά δάχτυλά τους τή γροθιά και μού τήν άνοιγαν για να τίς κρατήσω κι αυτές κανονικά, όταν πήγαινα και μ’ αυτές βόλτα, κι αυτές οι βόλτες ήταν οι πιο ωραίες, και δεν είχα καμμία συναίσθηση ότι έδινα τή γροθιά μου κι όταν μού τήν ανοίγανε τήν άνοιγα χωρίς αντίρρηση, όμως μόνο ο πατέρας μου δεν αντιδρούσε και έβαζε τή γροθιά του πάνω από τή γροθιά μου και αγκάλιαζε επομένως τή γροθιά μου με τή φαρδιά και ζεστή και χοντρή του γροθιά και έτσι κρατιόμαστε γροθιά πάνω σε γροθιά, μονίμως.

Θυμάμαι επίσης μια συζήτηση που έκανε με τή μάνα μου όταν τής είπε κάτι για «θείο βρέφος» κι αυτή τού είπε τότε, γεμάτη αντιρρήσεις ως συνήθως κοροϊδευτικά, «τί θείο βρέφος χριστιανέ μου αφού είναι κορίτσι» τού είπε, και εκείνος τότε είδα πως έφυγε χωρίς να τήν κοιτάζει άλλο και είπε όμως με κλειστά μάτια «θείο βρέφος, η κόρη μου είναι θείο βρέφος» και έτσι πηγαίναμε πιασμένοι με τόν πατέρα μου, γιατί δεν είχαν έρθει ακόμα οι εποχές τών αντιρρήσεων και τών αντιθέσεων και τών απαίσιων και φριχτών συγκρούσεων, και όλα ήταν ακόμα ζεστά και μού τύλιγε υποταγμένος τή γροθιά μου με τή γροθιά του, και έτσι σ’ αυτούς τούς γάμους πάντα μία στιγμή μέ πήγαινε και στεκόμαστε εκεί στο προαύλιο τής εκκλησίας ανάμεσα στον κόσμο που όλο μιλάγανε και περιμένανε τή νύφη, μπροστά σ’ εκείνον τόν λεπτό κύριο με τό ευγενικό χαμόγελο και τούς μαζεμένους ώμους και τό σκούρο όπως όλοι κουστούμι

και μού έλεγε σκύβοντας λίγο προς τό μέρος μου και κουνώντας ελαφρώς σα συνθηματικά τή γροθιά μου πάνω–κάτω «να σού συστήσω τόν κύριο Κλάρα» και τότε εκείνος ο κύριος χαμογελούσε ακόμα πιο πολύ, και έσκυβε κι αυτός λίγο προς τό μέρος μου σαν σε μια ανεπαίσθητη υπόκλιση, υποκλινόταν δηλαδή αυτός σε μένα που ήμουνα μια σταλιά σκατό ντυμένο στα καλά μου τά κάτασπρα (που δεν τά ήθελα διότι εγώ ήθελα να φοράω τά παντελόνια και τίς φόρμες μου που παίζαμε στο δρόμο με τίς φίλες μου, αλλά σ’ αυτούς τούς γάμους έπρεπε να φοράω άσπρα κι εγώ)

και ύστερα, αφού μού υποκλινόταν, σηκωνόταν κι αυτός πιο όρθιος, και κοιταζόντουσαν με τόν πατέρα μου που ήταν κι αυτός πιο όρθιος, και χαμογελούσαν ο ένας στον άλλον σα μεγάλοι άνθρωποι τώρα, και δεν καταλάβαινα τί γινόταν ακριβώς μ’ αυτό τό ύφος τους που ήταν μυστήριο διότι τά παιδιά πιάνουν ξέρεις τά ημιτόνια τών υποημιτονίων και τά υποχρώματα τών υπερχρωμάτων στην ατμόσφαιρα και έτσι, καταλαβαίνεις, έπιανα κάτι περίεργους υποήχους που δεν λεγόντουσαν όμως ποτέ, και τώρα σκέφτομαι, τό σκατό περίπου νεογέννητο, ούτε καν πέντε χρόνων (τά συνάγω τά χρόνια απ’ τά σπίτια πού αλλάζαμε) κι εκείνοι με τά κουστούμια, να υποκλίνεται εκείνος μπροστά μου με τούς μαζεμένους του ώμους και τήν περίεργη και αλλόκοτη μικρή αλαζονεία στο χαμόγελο ενώ τώρα ξέρω ότι ο κανόνας είναι να συστήνουν στον σημαντικόν τόν ασήμαντον και στον σπουδαίον τόν ανόητο, και όχι τό ανάποδο, και τώρα ξέρω εκείνους έχοντας μόλις βγει από τά τάρταρα ενός εμφύλιου έτσι που μ’ έπιασε κανονικό σύγκρυο μετά όταν τό σκέφτηκα και συγκροτώντας τούς ανόητους χρόνους είδα ότι είχα ήδη ακούσει και τούς πυροβολισμούς που σκοτώνανε τόν πλουμπίδη κι όμως τίποτα κανονικά δεν μ’ αφήσαν, και δεν μπορούσα και ν’ ακούσω, έχοντας τυλιγμένη τήν ασυνείδητη γροθιά μου στην συνειδητή του γροθιά εκεινού, και απλώς πηγαίναμε κάθε τόσο σε γάμους – περίεργο πόσο πολλοί παντρευόντουσαν, και οι γάμοι μού φαινόντουσαν αστείοι και ηλίθιοι.

…

Όμως εκεί λοιπόν, πάντοτε έξω στο προαύλιο μέ σύσταινε σαν κάπως ήρεμα, σαν κάπως επειδή ήταν γάμοι να περίσσευα και λίγο, σαν κάπως να μην ήμουνα εγώ τό πρώτο πρόσωπο ετούτη τή φορά – έλεγε βέβαια Η κόρη μου, αλλά σαν να ’τανε κάπως πιο αδιάφορη, πιο κρύα η κατάσταση : Ή ήταν και πολύ συνηθισμένη η κατάσταση : γυναίκες κι άντρες, αρωματισμένοι όλοι, μες στις κουβέντες τους κοιτάζανε κάποια στιγμή λίγο δεξιά του, και σαν να έβλεπαν ξάφνου ένα εξάρτημα τού παντελονιού του, έλεγαν : Η κόρη σου ; α, έχει μεγαλώσει : πόσο είναι τώρα ; Κι αυτός τότε τούς έλεγε περήφανος Ναι, ναι. Είναι τόσο : Κι οι αριθμοί ήτανε πάντοτε, μια λέξη που έλεγε πράγματα, τόσο διαφορετικά. (Μια φορά θυμάμαι μόνο τόν αριθμό έξη που μού φάνηκε εξαιρετικά μεγάλος, κι επιπλέον και βλοσυρός και είπα : Τώρα είμαι τόσο πια μεγάλη, και μού φάνηκε (από μέσα μου) ότι έπρεπε ν` αποχαιρετήσω πια ένα παρελθόν. Και τότε έπαθα ένα είδος σοκ από αυτήν τήν ηλικία : ω, είχα πίσω μου πια αφήσει τή ζωή, δεν θα `μουνα τώρα πια άλλο αυτό που ήμουν.)

Μέ κουβαλούσε λοιπόν πλάϊ του, κι άλλοτε μ’ άφηνε για λίγο μόνη, μού ’κανε αυτό τό σαν καψόνι, για τό οποίο απορούσα αλλά και τόν αντιπαθούσα μυστικά πολύ, κι ύστερα, ερχόταν η ώρα τής μεγάλης, πιο μεγάλης απορίας, καθώς θα γινότανε πάντα η ίδια τελικά σκηνή : μέσα από τό αραιό και παρφουμαρισμένο πλήθος ξεπρόβαλε τό ίδιο κουστουμαρισμένο και μικροκαμωμένο αυτό σουλούπι του, και ο πατέρας μου πάντα μ’ αυτόν θα είχε ένα ύφος εντελώς αλλιώτικο (ένα ύφος που, μόνο εν μέρει θα μπορούσες να πεις ότι πρόδινε μια σκέψη σαν Επιτέλους εδώ είμαστε, ή : Αγαπητέ μου σέ γύρευα) κι όμως, τίποτ’ απ’ όλ’ αυτά δεν ήτανε ακριβώς τό ύφος, όσο, πάνω απ’ όλα και κυρίως, τό ότι ξαφνικά όλα γινόντουσαν τώρα σαν πιο ανείπωτα,

Στην επιφάνεια δεν άλλαζε δηλαδή, ούτε μια κίνηση, κι όμως, εγώ πάντοτε τόν θυμόμουνα αυτόν τόν κύριο, γιατί, γύρω του πάντοτε μια λάμψη απ’ τή μεριά τού πατέρα μου φουρφούριζε, και μια περίεργη άλλη λάμψη – σκοτεινή – κόλλαγε λες (ή ήταν ήδη κολλημένη) στο ίδιο του τό πρόσωπο τού αλλουνού, κι έτσι ήταν πάντα αυτή η απόσταση που κρατούσαν αναμεταξύ τους υποκλινόμενοι ο ένας στον άλλον, η περίεργη στάση εκεινού που σαν να ’χε γύρω του ένα κενό, και τό χαμόγελο που ανταλλάσσανε καθώς τού ’λεγε ο πατέρας μου κάθε φορά τό ίδιο – σαν να τόν τράβαγε απ’ τούς άλλους και να τόν έφερνε επιτέλους στη μεριά μας – Αγαπητέ μου, να σού συστήσω τήν κόρη μου – κι ενώ αυτός ο μικροκαμωμένος άνθρωπος με τό αδύνατο τριγωνικό λίγο πρόσωπο (σαν σταγόνα) με τά χαρακτηριστικά όλα τραβηγμένα λίγο προς τά κάτω, κι εκείνη τήν διακριτική έκφραση λίγο σαν μιας κλάψας, σαν, λίγο μιας αποξεχασμένης μιζέριας (πρόσεξε λέξη που βρήκα τώρα, ε ; ) στεκότανε σε μια απόσταση περίπου σεβασμού απέναντί μου, και μού ’κανε και μια ελαφριά υπόκλιση όλος αξιοπρέπεια και χαμογελώντας μου ή μάλλον χαμογελώντας και στους δυο μας λίγο απόμακρος, ή μάλλον αυτοί οι δυο χαμογελώντας μεταξύ τους τώρα συνωμοτικά, τότε που γύριζε προς τό μέρος μου τήν ίδια στιγμή εκείνος και μού ’λεγε εμφαντικά, με μια περίεργη επισημότητα (ή και ειρωνεία, δεν μπορούσα να καταλάβω τί διάολο ήτανε όλο αυτό μαζί) : – Ελισάβετ να σού συστήσω τόν κύριο … Κι έλεγε μια λέξη πάντοτε σαν δέντρα ή κλαδιά. Και καμιά φορά τό επαναλάμβανε κιόλας – Νίνα, από δω ο κύριος … , και ξανάλεγε πάλι τά δέντρα και κλαδιά. Σαν να ’θελε να τό ακούσουνε, να τό χωνέψουν μάλιστα όλοι (και σχεδόν να τό χαρούνε κι ίσως – κάπως έτσι) και οι δυο : Κι ύστερα αμέσως έπεφτε μία σιωπή όλο χαμόγελα όπου μέναν και κοιταζόντουσαν με ένα ύφος γυρισμένοι ο ένας προς τόν άλλον και σχεδόν χωρίς να μιλάνε άλλο πια. (Τώρα ξέρω ότι σίγουρα ανταλλάσσανε και κουβέντες, γιατί συνάδελφοι ήτανε – κι εκείνος, αυτό τό ’μαθα αργότερα – είχε φτιάξει τήν καλύτερη σελίδα στην εφημερίδα του – : τήν καλύτερη σελίδα καλλιτεχνική : ναι, τήν είχε εκείνη η φοβερά δεξιά φυλλάδα στην οποία για να ζήσει τή ζωή του εκείνος δούλευε – ναι, τό φαντάζεσαι, αυτός, επέζησε χωμένος έτσι στην πιο δεξιά φυλλάδα, ο απλός και (πόσο πολύπλοκα) αδελφός (πόσο πολύπλοκο θα ήταν τό να ’ναι απλώς αδελφός))

λοιπόν σίγουρα κάτι είχανε να πούνε σαν συνάδελφοι, αλλά όλο, λες, τό νόημα να ήτανε κυρίως τό να μού τόν φέρει πάντοτε στους γάμους και να μού τόν δείξει, και με επισημότητα μετά να τού απευθυνθεί και να τού πει : Αγαπητέ μου από δω η κόρη μου, αφού είχε πει μ’ επισημότητα προηγουμένως, και δείξει με τό χέρι του σ’ εμένα, λέγοντας – Ανδρομάχη να σού συστήσω τόν κύριο … , λέγοντας πάλι εκείνο με τά δέντρα και κλαδιά.

Ναι, ένα αδύνατο σα μαζεμένο λίγο αλλά πάρα πολύ αξιοπρεπές και μοναχικό σουλούπι (η μοναχικότητά του ήταν αυτή που μού άστραφτε σαν να ’χε επίγνωση ότι τόν περιβάλλουνε δηλαδή κάτι αγκάθια γύρω του, κι ενώ ήταν μέσα σ` όλους κι όλοι ήταν μαζί, ήταν μαζί σαν να ’ξερε ότι είναι ολομόναχος, κι υποκλινόταν ολομόναχος, χαμογελούσε ολομόναχος, και σαν να είχε επίγνωση αυτής τής μοναξιάς, αυτό μού φαίνονταν, και, όχι δεν τόν πείραζε, απλώς κάθε φορά που μού υποκλινότανε σαν να ’ταν γύρω του ένας κύκλος, και ένα κενό, και τό θυμάμαι αυτό τό ειρωνικό τό συνωμοτικό τό γέλιο που είχανε και οι δυο, και όμως : Κάπως οι γραμμές αυτού κατέβαιναν προς τά κάτω, σ` ένα πρόσωπο λεπτό, και τριγωνικό λίγο, κι ευγενικό πολύ, και με μάτια μαύρα μεν, αλλά που μού ’δινε όμως μυστικά τήν εντύπωση μιας περίεργης μιζέριας – κοίτα λέξη που βρήκα τώρα ε ;

Κι ήταν αυτό τό ανεξήγητο χαμόγελο τού μυστικού που είχαν αναμεταξύ τους, που μέ μπέρδευε : Σαν, λέγοντας τό όνομά του ο ένας, κι ακούγοντας τό όνομά του ο άλλος, νά ’λεγαν κάτι άλλο ταυτοχρόνως και οι δυο : τό όνομα δεν τέλειωνε, δεν έκλεινε, ήταν σαν, γύρω από τό όνομα, να φουρφούριζε μία σιωπή, ένα κενό γεμάτο ταυτοχρόνως με κάτι που μπέρδευε : καθόταν η συνωμοσία λες πάνω στο όνομα, κι αυτό ήταν τό πιο εμφανές που γινότανε : Τό όνομα ήταν αυτό λες που είχε τή μυστικότερη και μεγαλύτερη σημασία, και δεν μπορούσα να τό καταλάβω τότε αυτό –)

Εγώ μεγάλωνα λοιπόν και τό όνομα έμενε ίδιο φυσικά στους γάμους, και τό θυμάμαι, κι όλα γίνονταν συνέχεια ίδια, κι η υπόκλιση ήταν ίδια και τό όνομα συνέχεια έμενε στο κενό, κάτι με δέντρα και κλαδιά. Λες κι είχαν σημασία δηλαδή ειδικά τότε τά κλαδιά –

Κι ύστερα, έπαψα πια, από μια εποχή και πέρα να πηγαίνω. Γίναν οι ανταρσίες, ώσπου ψηλώνοντας και άλλο, εκεί στα δεκατέσσερα περίπου τούς είδα μια φορά που ετοιμάζονταν για έναν γάμο κι είπα να πάω, μήπως και τόν δω τώρα ξανά. Καταλαβαίνεις, τώρα πια θα τόν έβλεπα κανονικά : δεν θα έβλεπα δηλαδή αυτόν, θα έβλεπα εκείνον που έπρεπε : έφτασα να τό περιμένω μ` ένα είδος έρωτα, να τού σφίξω δηλαδή τό χέρι επιτέλους. (Οι άλλοι, ξαφνιαστήκανε, πώς μού ’ρθε ξαφνικά, να θέλω να τούς συνοδέψω και σε γάμο : έγινε κι ένας ψιλοκαυγάς γιατί επέμενα να πάω με μπλουτζήν). (Αυτή θα ’τανε φυσικά η στολή μας τώρα, θα πήγαινα με τήν πιο αντάρτικη στολή για να τού σφίξω δηλαδή τό χέρι εγώ : τώρα κι αυτός θα καταλάβαινε τή διαφορά απ’ τό μωρό με τά λευκά μεταξωτά, ώς δηλαδή τόν εαυτό μου πλήρως) :

Έγινε φυσικά ένας ψιλοχαμός, με τό μπλουτζήν αποκλειότανε να πάω σε γάμο (κι ούτε που ήξερα και ποιοι παντρεύονταν, τό μόνο που μέ ενδιέφερε ήταν ότι επρόκειτο πάλι, ασφαλώς, εκεί που ως βρέφος ήξερα, θυμόμουνα, ότι πάει πάντα, να πάει πάλι τό ίδιο, και αυτός) όμως με τό μπλουτζήν αποκλειόταν είπανε να μέ δεχτούν στον γάμο – και : άκου με τώρα πονηριά που βρήκα – πήγα στα κατάμαυρα – : έβαλα μαύρα παντελόνια και σακάκια τώρα εγώ – και έτσι, μόνο μαύρο τό σκουφί δεν είχα βέβαια να βάλω – και ήμουνα σχεδόν ερωτευμένη όπως περίμενα για να τού σφίξω πια κι εγώ τό χέρι (να σφίξω δηλαδή τό χέρι τού αδελφού, μέσω αυτού –) κι από τήν αγωνία μου τώρα κιόλας τήν φριχτή τό είπα τού πατέρα μου – είχα μια τέτοια αγωνία μην τόν χάσω – και έγιναν πάλι όλα όπως παλιά, και εκεί στο προαύλιο όπως στεκόμαστε, (ούτε θυμάμαι ποιοι παντρεύονταν) τού είπα μια στιγμή (μ` είχε συστήσει ήδη σε καμπόσους, αλλά όχι πιο ψηλούς πια, ούτε αυτός πια πιο ψηλός από μένα) (με αγωνία που καν δεν βαστιότανε) Θα μού συστήσεις και τόν κύριο Κλάρα ; και μέ κοίταξε σαν συνοφρυωμένος ξαφνικά και απομακρύνθηκε τώρα, και ήρθε έπειτα ξανά μονάχος, και – Δεν είν’ εδώ τό πρόσωπο για τό οποίο ήρθες κυρία έξυπνη, μού είπε βλοσυρά. Και όταν είδε ότι κατάρρευσα, σαν να συμπόνεσε : Θα σέ πάω στην εφημερίδα του μια μέρα άμα θέλεις. Αλλά τί τόν θέλεις ;

Φυσικά και δεν πήγαμε βέβαια. Ούτε και ξέρω τί απέγινε. Τόν ξέχασα κι εγώ – τότε, βγαίνανε ένα–ένα στην επιφάνεια, όλα όσα μάς κατέκλυσαν – διαμορφώθηκε αισίως και η σχετική απόφαση για τά ενγένει συντηρητικά τού όλου στρατού, ενγένει εκείνου και ενγένει τών άλλων, τά ξέρεις. Αλλά τά ’πα για να σού τονίσω αυτό : τόσο μικρή, κι είχα σκεφτεί κάτι σαν τή λέξη μιζέρια για τό πρόσωπό του – απίστευτο, ε ;

Φυσικά, ο άλλος ήταν πιο σωματώδης. Κι ο αδελφός του θα σωζόταν σε μια δεξιά φυλλάδα κι όλοι θα καταλήγαμε τυλιγμένοι σε μια κόλλα χαρτί, νομίζοντας ότι είμαστε ελεύθεροι, αφού τώρα πια κάναμε ό,τι θέλαμε, επιπλέον ζωντανοί : και όλοι παντρεύονται κιόλας ακόμα : κι όλα θα καταλήγανε απλώς για να υποκλιθεί ο αδελφός του σ’ ένα τόσο μικρό τότε κοριτσάκι – Να σού συστήσω αγαπητέ μου, από δω η κόρη μου, και ύστερα σε μένα, με τό χέρι απλωμένο, απείρως πιο ειρωνικά : Ο κύριος Κλάρας από δω. Δε βαριέσαι, θυμάμαι απλώς.

 

(από τό ανέκδοτο μυθιστόρημα «μέρες τοπίου»)